W oświadczeniu kolektywu Nowego Europejskiego Bauhausu (NEBC) w sprawie dyrektywy dotyczącej zamówień publicznych zamieszczono opis pożądanych w dokumencie zmian wraz z ich uzasadnieniem.
W listopadzie 2020 r. kolektyw NEBC wydał oświadczenie Uczynić falę renowacji projektem kulturalnym. Chciano w ten sposób wyrazić wstępne poglądy na temat Nowego Europejskiego Bauhausu i zaoferować Komisji Europejskiej wsparcie. 29 kwietnia 2021 r. NEBC zorganizowała online konferencję Common Ground: Making the Renovation Wave a Cultural Project, wyjaśniającą główne założenia kolektywu.
Jakość środowiska zabudowanego ma ogromny wpływ na jakość życia obywateli. Przeszło połowa ludzkości mieszka w miastach i spędza ponad 90% czasu w pomieszczeniach. Budynki, ale także planowanie krajobrazu, planowanie przestrzeni, schematy i rozwiązania dotyczące ruchu, infrastruktura, urbanistyka, projektowanie przestrzeni publicznych – innymi słowy planowanie całego zaprojektowanego środowiska – to kwestie leżące w interesie publicznym.
Wysokiej jakości środowisko zbudowane pozytywnie wpływa na codzienne życie obywateli dzięki wysokiej jakości projektowi i musi zaspokajać pilne potrzeby w zakresie zmiany klimatu, zrównoważonego rozwoju, gospodarki o obiegu zamkniętym, kosztów cyklu życia i opcjonalnego ponownego wykorzystania, a także zasad całościowego, integracyjnego i opartego na współpracy planowania. Przepisy dyrektywy w sprawie zamówień publicznych określają ramy dla instytucji zamawiających.
Usługa intelektualna (w niektórych krajach nazywana kreatywną) różni się zasadniczo od zakupu towarów, gdzie jakość produktu końcowego może być szczegółowo opisana z góry. W tym względzie nie możemy uzasadnić udzielania zamówień na usługi intelektualne wyłącznie ceną. (…) W pełni popieramy ideę Uczynienia fali renowacji projektem kulturalnym. Ale projektu kulturalnego nie można nabyć tak jak cegieł. Wymaga on specjalnego traktowania w procesie udzielania zamówień.
Usługi intelektualne mają kilka szczególnych cech:
Na podstawie jasnej definicji usług intelektualnych można byłoby opracować specjalny rozdział z przepisami pozwalającymi na odmienne traktowanie niektórych kwestii w odniesieniu do progów i kwalifikowalności, wyboru procedury w większym stopniu zorientowanej na jakość, innowacje i zrównoważone rozwiązania oraz wykluczanie wyłącznego stosowania kryteriów ilościowych lub ekonomicznych, a także wzorowanie się na modelu jury w konkursach projektowych i wprowadzenie organu oceniającego dla wszystkich procedur, w których potrzebna jest jakość. Konkursy projektowe są z natury najlepszym sposobem na zakup usług intelektualnych.
W kolejnej dyrektywie w sprawie zamówień publicznych należałoby oczekiwać następujących zmian:
Trudności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) oraz pojawiające się praktyki dotyczące dostępu do rynku mogą być bezpośrednio związane z nieodpowiednim stosowaniem kryteriów wyboru przez organy publiczne. Ponadto obecna dyrektywa sprzyja podziałowi zamówień na części; jednak aby wywrzeć naprawdę pozytywny wpływ na dostęp MŚP we wszystkich państwach członkowskich, powinno ono stać się obowiązkowe.
Ogólnie rzecz biorąc, stosunki umowne między nabywcami publicznymi a podmiotami gospodarczymi nie są dostatecznie zrównoważone. Może to uniemożliwić małym przedsiębiorstwom ubieganie się o zamówienia publiczne. Ponadto złożoność administracyjna utrudnia dostęp zarówno małym, jak i nowym podmiotom, które nie mają odpowiedniej struktury, aby składać propozycje.
W kolejnej dyrektywie w sprawie zamówień publicznych trzeba byłoby zatem uwzględnić następujące kwestie:
Poniżej zostały zamieszczone proponowane uzupełnienia do Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE z 26 lutego 2014 r. w sprawie zamówień publicznych.
Artykuł 2 – Definicje
„Usługi intelektualne” oznaczają usługi, które opierają się głównie na czynnościach umysłowych, wymagają wysokich kwalifikacji, mogą generować prawa własności intelektualnej i są świadczone w interesie klienta i społeczeństwa.
Artykuł 19 – Wykonawca
Artykuł 72 – Modyfikacja umów w okresie obowiązywania
W przypadku usług intelektualnych skład grupy wykonawców może ulec zmianie do czasu udzielenia zamówienia. Zmiana ta może nastąpić poprzez zastosowanie klauzuli przeglądowej w trakcie realizacji zamówienia, pod warunkiem że nie pociąga to za sobą innych istotnych zmian w umowie i nie ma na celu obejścia stosowania dyrektywy.
Artykuł 30 – Dialog konkurencyjny
Na podstawie uprzedniej opinii sądu konkursowego instytucje zamawiające oceniają otrzymane oferty na podstawie kryteriów udzielenia zamówienia określonych w ogłoszeniu o zamówieniu lub w dokumencie opisowym. Instytucje zamawiające określają nagrody lub płatności dla uczestników dialogu.
Artykuł 46 – Podział zamówień na części
Instytucje zamawiające muszą podzielić zamówienie na odrębne części oraz mogą określić wielkość i przedmiot tych części.
Artykuł 58 – Kryteria kwalifikacji
W przypadku usług intelektualnych instytucje zamawiające nie stosują wymogów ilościowych dotyczących udziału i wyboru kryteriów.
Artykuł 67 – Kryteria udzielenia zamówienia
Instytucje zamawiające nie stosują wyłącznie ceny ani kosztu jako jedynego kryterium udzielenia zamówienia w odniesieniu do usług intelektualnych.
Artykuł 82 – Decyzje sądu konkursowego
Sąd konkursowy pozostaje niezależny w swoich decyzjach. Anonimowość jest zachowywana do czasu podjęcia decyzji przez jury.
New European Bauhaus Collective (NEBC) – grupa ogólnoeuropejskich organizacji reprezentujących architektów, planistów przestrzennych, architektów krajobrazu, architektów wnętrz, inżynierów, projektantów, artystów, edukatorów i badaczy środowiska zbudowanego, a dodatkowo sektor kultury i sektor kreatywny. Członkowie i sympatycy kolektywu NEB połączyli siły, aby wspólnie wspierać rozwój i wdrażanie entuzjastycznie przyjmowanej inicjatywy New European Bauhaus.
Krzysztof Frąckowiak
architekt IARP, członek KRIA RP, przewodniczący Rady WOIA przez dwie kadencje; szef Zespołu KRIA ds. Międzynarodowych, działa w Zespole ds. Zamówień na Twórcze Prace Projektowe; reprezentuje IARP na Zgromadzeniu Ogólnym i w grupach roboczych ACE ds. zamówień publicznych i ds. nowych modeli biznesowych; działa zawodowo w Pracowni Architektonicznej 1997, współautor obiektów powstałych w wyniku konkursów, m.in. uczelni w Poznaniu, Gnieźnie, Pile, Warszawie, Lublinie, Centrum Edukacyjno-Muzealnego Karkonoskiego Parku Narodowego; członek zespołu ds. konkursów przy prezesie UZP; nauczyciel akademicki; członek kolegium sędziów konkursowych SARP, MKUA w Poznaniu i rady programowej targów Budma
