2023
Dość często zdarza się autorkom i autorom projektów napisać lub powiedzieć, że ich główną intencją albo ideą jest kreacja architektury odpornej na działanie czasu. Osobiście nigdy nie deklarowałem takich marzeń i ambicji, wychodząc z założenia, iż architektura powstaje tu i teraz, jest zawsze materialnym świadectwem swojego czasu oraz działalności ludzi, którzy ją tworzyli i użytkowali.
Tymczasem, całkowicie wbrew moim zamiarom, zdarzyło mi się niechcący popełnić ponadczasowy tekst. Z pewnością nie jest to ponadczasowość egipskich piramid czy Partenonu, ale fakt napisania felietonu trwalszego niż bieżące impresje zmusza po paru latach do refleksji. Może określenie ponadczasowy jest w dużym stopniu przesadzone, jednak z pewnością tekst „10 prostych, lecz być może ważnych pytań” po ponad pięciu latach nie stracił na aktualności.
Na te dziesięć pytań nie udało się nam, niestety, odpowiedzieć, a niektórych nadal nie postawiliśmy. Działając w pośpiechu, zderzamy się ze zmieniającą się rzeczywistością oraz nieprzewidzianymi problemami, takimi jak pandemia, wojna za wschodnią granicą czy inflacja, i nie potrafimy choć na chwilę się zatrzymać, aby pomyśleć o kierunku marszu naszego środowiska. Wiemy, że takie rozważania są konieczne, ale zawsze ważniejsze wydają się inne bieżące sprawy do załatwienia. Wielka szkoda, że w naszym zawodowym wyścigu „na pit” brakuje znaku „stop” i czasu na refleksję.
To trochę smutne, że dzisiaj pisząc tekst o problemach Izby Architektów, mógłbym postawić identyczne pytania. A czy teraz potrafiłbym na nie udzielić jednoznacznej odpowiedzi – to już zupełnie inny problem.
Omijanie niewygodnych pytań i uchylanie się od niewygodnych odpowiedzi wcale nie oznacza, że trudne kwestie gdzieś zniknęły. Wręcz przeciwnie – one cały czas przewijają się w tle naszej izbowej działalności, nie znajdując potrzebnych rozstrzygnięć.
Starożytni Grecy twierdzili, że nie jest możliwe po raz drugi wstąpić do tej samej rzeki. Dlatego po paru latach sądzę, że zawarte w dziesięciu pytaniach problemy można sformułować nieco inaczej i ograniczyć do dwóch pytań kluczowych – zarówno dla teraźniejszości, jak i przyszłości naszej profesji.
Pierwsze brzmiałoby: Jak powstrzymać postępującą degradację naszego zawodu? Drugie natomiast byłoby ściśle związane z pierwszym: Jak dotrzeć do społeczeństwa i przekonać je o wartości i znaczeniu otaczającej nas przestrzeni, a tym samym – o potrzebie docenienia pracy tych, którzy ją kreują?
Piotr Średniawa
architekt IARP, w latach 2018–2022 członek Komisji ds. Mediów i Informacji KRIA RP, od 2022 r. przewodniczący Rady SLOIA RP
