Grono osób, dla których organizowane są warsztaty na temat znaczenia architektury w codziennym życiu, stale rośnie, co zapewnia coraz solidniejsze fundamenty pod budowę świadomości architektonicznej w społeczeństwie. Obok dzieci ważnymi odbiorcami edukacji w zakresie kształtowania przestrzeni są seniorzy. Dobrą praktyką w tej dziedzinie może pochwalić się WOIA RP.
Od kilku lat Rada Wielkopolskiej Okręgowej Izby Architektów czynnie działa na rzecz krzewienia wśród najmłodszych wiedzy o przestrzeni i architekturze, organizując we współpracy z SARP o. Poznań warsztaty architektoniczne. Do tradycyjnego już bożonarodzeniowego dekorowania domków z pierników zostały ostatnio zaproszone również dzieci, które z powodu wojny musiały opuścić Ukrainę i teraz przebywają w Poznaniu. W ramach programu Kształtowanie Przestrzeni organizowane są także różnego rodzaju zajęcia dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych, dzięki czemu mogą rozwijać wyobraźnię, uczyć się, co to jest kompozycja przestrzenna i jak ją twórczo wykorzystywać. Dzieci dowiadują się też, co niesie za sobą słowo „architektura” i jak należy architekturę odbierać. W ramach programu organizowane są ponadto ogólnopolskie konkursy na opracowanie koncepcji, projektu na konkretny temat. W tym roku uczniowie mają za zadanie zastanowić się, kogo lub czego zazwyczaj nie dostrzegamy w swoich miastach, wsiach, miasteczkach i przedstawić własny pomysł na przestrzeń, w której widzialny–niewidzialny będzie czuł się dobrze.
Z zadowoleniem odnotowujemy, że z roku na rok zainteresowanie szkół i ich chęć udziału w przeprowadzanych przez nas szkoleniach są coraz większe. To nakłoniło nasze architektoniczne środowisko, z prezesem Bartoszem Jaroszem na czele, do poszerzenia grona osób, którym chcemy opowiadać o przestrzeni i jej oddziaływaniu na codzienne życie. Tym oto sposobem w kwietniu br. odbyły się pierwsze warsztaty architektoniczne dla seniorów pod hasłem W zdrowym mieście zdrowy duch.
Warsztaty przygotowały i poprowadziły Dagmara Pawlak i Katarzyna Weiss – autorki tego tekstu, architektki Wielkopolskiej Okręgowej Izby Architektów. Zajęcia odbyły się w wyjątkowej przestrzeni Centrum Aktywacji Społecznej Tlenownia w Czempiniu – budynku, który w 2021 r. w wyniku kompleksowej rewitalizacji autorstwa Pracowni Projektowej J.P. Woźny otrzymał drugie życie.
W warsztatach uczestniczyło kilkanaście seniorek. Niestety tym razem panowie nie dopisali, ale mamy nadzieję, że w przyszłości się to zmieni. Głównym celem zajęć było uświadomienie, jak architektura może wpływać na nasze samopoczucie i komfort życia. Po przedstawieniu dobrych i złych przykładów współczesnej architektury rozwinęła się dyskusja o tym, w jakiej przestrzeni czujemy się dobrze, a w jakiej przebywamy niechętnie i co należy w niej naprawić. Podjęte tematy dotyczyły powszechnej „betonozy” na placach, braku spójnych układów urbanistycznych, nagminnego brukowania wolnych przestrzeni, barier architektonicznych dla osób starszych i niepełnosprawnych czy w końcu – sposobu włączania do użytkowania starych, często zaniedbanych, m.in. poprzemysłowych i powojskowych obiektów.
Doskonałym przykładem tego, jak przestrzeń wpływa na nasze samopoczucie, było miejsce, w którym odbywały się warsztaty. Tlenownia – niegdyś zakład przemysłowy z bogatą historią, z czasem zaniedbany i popadający w ruinę – miała zostać wyburzona, ale dzięki staraniom gminy budynek ocalał i po przebudowie służy mieszkańcom Czempinia jako Centrum Aktywacji Społecznej. Seniorki doskonale pamiętały historię obiektu, a teraz mogły dzięki niemu zobaczyć, jak w dobry sposób łączyć twórczość architektoniczną poprzednich pokoleń ze współczesnością. Zmodernizowana i przebudowana w duchu XXI w. stara tlenownia to nowy element miasta będący dzisiaj jego chlubą.
Uczestniczki zajęć żywo dyskutowały o własnych spostrzeżeniach dotyczących braku miejsc integracji społecznej, tak bardzo potrzebnych seniorom. Opowiadały przy tym, jak doskonale czują się w swoim nowym Centrum.
Przedstawione przykłady architektury oraz zagospodarowania przestrzeni zachęciły uczestniczki do spojrzenia na otoczenie z nieco innej perspektywy. Skłoniły także do zorganizowania wyjazdu do Poznania, a konkretnie do Bramy Poznania ICHOT na Ostrowie Tumskim. Cel wycieczki to nie tylko zwiedzenie interesującego muzeum historii tego miasta, lecz także spojrzenie na siedzibę placówki jak na niezwykły obiekt architektoniczny.
Rozmowy kuluarowe po prezentacji i entuzjazm uczestniczek zaowocowały decyzją o kontynuacji programu spotkań z architekturą dla seniorów. Nowe tematy związane z przestrzenią, o których seniorki chciałyby porozmawiać, zapewnią kontekst dla co najmniej kilku następnych spotkań. Entuzjastyczny odbiór warsztatów bardzo nas ucieszył i zachęcił do propagowania spotkań dla tej społeczności. Na zakończenie spotkania seniorki otrzymały „niemapy”, pokazujące miasto dobrych rozwiązań. Mamy nadzieję, że przekażą ten podarunek swoim wnukom, opowiadając im, czego doświadczyły na warsztatach architektonicznych.
W końcu architektura łączy pokolenia, czego dowodem jest choćby miejsce, gdzie odbyło się spotkanie. ■
Dagmara Pawlak, Katarzyna Weiss
architektki IARP, absolwentki Wydziału Architektury Politechniki Poznańskiej, z uprawnieniami do wykonywania zawodu; członkinie Wielkopolskiej Rady Izby Architektów; prowadzą działalność na rzecz samorządu zawodowego architektów i Stowarzyszenia Architektów Polskich; wykonują projekty urbanistyczne, architektoniczne oraz projekty wnętrz; organizatorki spotkań i warsztatów architektonicznych (dla dzieci i dorosłych), które propagują wiedzę o architekturze i szeroko rozumianej przestrzeni
Wyrazy żalu i głębokiego współczucia dla arch. Przemysława Woźnego z powodu śmierci Żony arch. Joanny Wystańskiej-Woźny składa Redakcja Z:A.
